Do tehničke vlade preko pet zajedničkih tačaka

Abasadori država članica Evropske unije akreditovani u Podgorici održaće danas redovni sastanak, a na dnevnom redu su pomoć Crnoj Gori u borbi protiv sajber napada i aktuelna politička situacija u svjtlu krize Vlade i deblokade pravosudnih institucija, saznaje “Dan” iz više diplomatskih izvora.

Sagovornici “Dana” kažu da će ambasadori najvjerovatnije doći do stava o tačkama koje moraju biti zajedničke budućim konstituentima vlade, kako bi te partije i sama vlada bili relevantan partner Evropskoj uniji.

– Bez obzira na to kakava će vlada biti formirana, tehnička, politička ili neka druga, ona bi trebalo da okuplja partije članice oko zajedničkih principa koji moraju biti ispoštovani kako bi se prevazišao ovaj zastoj u evropskim integracijama. Mnoge tačke važe i za vladu koja bi bila formirana nakon eventualnih vanrednih parlamentarnih izbira – kaže jedan diplomata koji je želio da ostane anoniman.

Naravno, prva tačka oko koje treba da se okupi buduća vlada “jasna je i nedvosmislena EU–NATO spoljnopolitička orijentacija, posebno u kontekstu ruske agresije na Ukrajinu”. Druga tačka spajanja je “konstituisanje izvršne vlasti (tehničko-prelazne vlade) koja bi organizovala izbore, i koja ne bi dala nikome političku prednost, tokom izborne kampanje.

Crna Gora će, zvanično ili nezvanično, dobiti novi rok, a to je 31. decembar, da ispunimo zacrtano kada bi morala da izvrši punu deblokadu institucija sistema, posebno zbog blokade Ustavnog suda, koja prijeti da dovede državu u zonu neodržavanja izbora i to je treća tačka spajanja stavova političkih partija koje bi mogle da konstituišu novu vladu.

Najveći problem Ustavni sud

U suštini, trenutno je najvažnije riješiti problem Ustavnog suda. Konkurs traje do 1. septembra i pitanje je ko će se sve prijaviti za sudiju Ustavnog suda pošto su poslanici odbili nekoliko desetina vrsnih pravnika. A četiri tačke o kojima se govori o diplomatskim krugovima, zapravo, imaju za cilj da dovedu do pete, odnosno do organizovanja fer i poštenih izora, što je nemoguće bez Ustavnog suda. Ukoliko ne dođe do izbora makar jednog sudije Ustavnog suda početkom septembra, najvjerovatnije će biti odloženi i lokalni izbori zakazani za 23. oktobar. Nakon nekoliko gaženja Ustava od strane poslanika, to bi bila kulminacija nepoštovanja najvišeg pravnog akta u Crnoj Gori. To možda neki i priželjkuju, ali bi definitivan stav Evropske unije o Crnoj Gori, kao donedavno najozbiljnijeg kandidata, značajno bio promijenjen.

Teško je objasniti da želite da uđete među najveće svjetske demokratije, u EU, koja se zasniva na vladavini prava a da nemate ni Ustavni sud. To je, bilo kome ko ne živi u Crnoj Gori, teško i objasniti. Zato nam se može dogoditi da početkom septembra neko uđe u Ustavni sud po principu “daj što daš”, i da pošto je odbijeno nekoliko desetina vrsnih stručnjaka iz ove oblasti, dobijemo sudiju koji ima znatno manje kvalitete.

Četvrta tačka je očekivanje da bude usvojen budžet za 2023. godinu kako Crna Gora ne bi došla u situaciju da proglasi privremeno finansiranje, što bi značajno usporilo njen evropski put, a peta je jasno i precizno zakazivanje izbora, što podrazumijeva i rješavanje problema sa Ustavnim sudom, kako bi oni bili i održani.

Naravno, moguće je da do sitnijih promjena dođe, ali je jasno da je Evropska unija odlučna da Crna Gora ispuni ono što je davno obećala. Najveći problem predstavlja blokada pravosudnih institucija i novi rok koji ističe 31. decembra mora biti dovoljan za njihovo potpuno deblokiranje. Više nema govora o izboru jednog sudije Ustavnog suda, kakav je ranije bio međupartijski dogovor. Ustavni sud će od nove godine morati da radi u punom kapacitetu.

Potpuno je druga priča da li crnogorske partije uopšte mogu doći do toga da podržavaju ove “tačke spajanja”. Demokrate ponavljaju da neće s Demokratskom partijom socijalista, Demokratski front takođe, dok GP URA i Socijalistička narodna partija neće s Demokratama, i tako u nedogled.

Problem je što, u posljednje vrijeme, partije i ne komuniciraju, već se samo prepucavaju saopštenjima putem medija. Ko zna način vođenja politike u Crnoj Gori, ne bez osnova, može zaključiti da se nešto iza brda valjalo. Slijedi li još jedno političko inenađenje koje će dovesti do formiranja vlade prije 19 septembra, kada ističe rok u kojem predsjednik države mora nekom dati mandat?