Zemljište u Šulima kod Pljevalja sadrži opasne koncentracije teških metala, dok je vazduh u Pljevljima i Bijelom Polju zagađen kancerogenim benzo(a)pirenom, pokazuje Informacija o stanju životne sredine za 2024. koji je nedavno objavila Agencija za zaštitu životne sredine.

Sjever Crne Gore, prema nalazima agencije, i dalje nosi najveći teret ekološkog zagađenja što zahtijeva dugoročne mjere zaštite i praćenja stanja životne sredine.

Analize zemljišta na lokalitetu Šula, u blizini Rudnika olova i cinka “Šuplja stijena”, otkrile su prisustvo kadmijuma, olova, arsena, hroma, nikla i cinka u koncentracijama iznad propisanih graničnih vrijednosti.

“Rezultati fizičko-hemijske analize zemljišta na lokalitetu Šula, u blizini rudnika olova i cinka, ukazuju na prisustvo značajnih koncentracija teških metala iznad propisanih graničnih vrijednosti. U uzorku sa neobradivog zemljišta, udaljenom 200 m od koncesionog polja, registrovano je povećanje sadržaja kadmijuma, olova, arsena, hroma, nikla i cinka. Ova kombinacija metala tipična je za uticaj rudarsko-metalurških aktivnosti i ukazuje na višestruku kontaminaciju, što može rezultirati kumulativnim efektima u ekosistemu. Uzorak sa obradivog zemljišta, udaljen 350 m, pokazao je povišene koncentracije kadmijuma, olova, arsena i hroma, što je posebno zabrinjavajuće jer direktno implicira mogućnost bioakumulacije u poljoprivrednim kulturama i njihov prelazak u lanac ishrane”, navodi se u Informaciji.

Identifikovani metali, dodaje se u dokumentu, spadaju u grupu toksičnih i kancerogenih elemenata, a njihova mobilnost u tlu zavisi od pH vrijednosti, organske materije i hidroloških uslova.

“Uočene vrijednosti ukazuju na lokalizovan, ali intenzivan antropogeni uticaj, koji nadilazi prirodne geogenske koncentracije. Samim tim, nalazi potvrđuju postojanje ekološkog rizika i potrebu za hitnim upravljačkim mjerama”, konstatuje se u Informaciji.

U Pljevljima, i na lokacijama Rajčevo brdo i Otilovići, zabilježene su povišene koncentracije kadmijuma, hroma, bora i fluora. Na Rajčevom brdu zagađenje se povezuje sa rudarskim i industrijskim aktivnostima, dok su u Otilovićima povećane vrijednosti fluora, prirodnog sastojka krečnjaka, koji u većim količinama može imati toksične efekte na biljke i životinje.

Na deponiji Maljevac na kojoj se odlaže pepeo i šljaka iz Termoelektrane Pljevlja, u dva od osam uzoraka zemljišta registrovan je povećan sadržaj fluora, što se dovodi u vezu sa šljakom i pepelom koji sadrže lako mobilne forme ovog elementa. Agencija preporučuje prošireni monitoring fluora radi preciznijeg utvrđivanja prostorne distribucije i rizika po životnu sredinu.

Podaci sa mjernih stanica u Pljevljima pokazuju i da je i vazduh tokom 2024. godine bio znatno iznad dozvoljenih granica zagađenja.

U Pljevljima su srednje dnevne vrijednosti PM10 čestica bile iznad propisane granice 95 dana. Jedino je Bijelo Polje više dana bilo sa prekoračenjem vrijednosti ovih štetnih materija 103 dana. Godišnje prosječne koncentracije PM2,5 čestica iznosile su 32,76 mikrograma po metru kubnom (µg/m³) u Pljevljima i 30,78 µg/m³ u Bijelom Polju, što je više od granične vrijednosti od 20 µg/m³.

Najalarmantniji podatak odnosi se na benzo(a)piren, kancerogenu supstancu čija je srednja godišnja vrijednost u Pljevljima iznosila 4,59 ng/m³, a u Bijelom Polju 5,58 ng/m³, dok je propisana ciljna vrijednost svega 1 ng/m³.

Najlošiji kvalitet vazduha zabilježen je u periodima januar – mart i oktobar – decembar, što se povezuje sa sezonom grijanja i intenzivnom upotrebom ložišta na čvrsta goriva.

Agencija za zaštitu životne sredine zaključuje da rezultati ukazuju na izražene lokalne izvore zagađenja koji ugrožavaju tlo, vazduh i zdravlje stanovništva.

“Neophodno je sprovesti sistemsko praćenje i hitne mjere sanacije u područjima s najvećim stepenom kontaminacije”, navodi se u izvještaju.

vijesti.me